Yayınlanma Tarihi: 25/12/2020 Dijitalleşme, yapay zeka kavramlarının havalarda uçuştuğu günümüzde, çok büyük gelişmelerin olduğu sektörlerden bir tanesi de tarım ve gıda sektörü. Ülkemizde tam olarak bu sektörde bir kımıldanma görülmese bile dünya da çok hızlı değişimler var.
Türkiye asıl büyüyebileceği, gelişmesinin dinamosu olabilecek sektörleri tam olarak anlayamamış ve sürekli bu sektörleri ıskalamasına rağmen; Tarım ve Gıda sektöründeki tech dönemini kaçırmamalı hatta öncülerinden biri olmalıdır. Bu sektörlerle ilgili geçmişinden gelen bir çok sorunlar olmasına rağmen, bu sorunları hep ya halının altına süpürme ya da görmezden gelme ile geçiştirmiş olmasına rağmen; bir yerlerden taze başlangıcı yapması gerekmektedir.
Chobani'nin Kurucusu Hamdi Ulukaya, her toplantı da her röportajda insanlara (özellikle bu ülkenin insanlarına, yatırımcılarına) gelen gelecekle ilgili gördüklerini aktarmaya çalışıyor; "Gıda sektöründe güçlü bir şekilde teknoloji etkisini görüyoruz. 'Food Tech' adını verdiğimiz akım öne çıkıyor, yeni şirketler doğuyor." (Fast Company Dergisi Aralık 20-Ocak 21 Türkiye 202 Visionaries Eki. Sayfa: 178) Yapay süt üretiminin arttığı ve süt içemeyen laktoz intoleransı olan insanların bile artık Food Tech sayesinde süt içebildiklerini ve alternatif ürünlerden farklı gıda ürünleri üretilebildiğini de (mesela yulaf'tan yulaf sütü) müjdelemektedir.
Food Tech, tarım alanında ve yetiştiricilik alanındaki teknolojilerle beraber gelişebileceği de bir gerçektir. Düne kadar olur mu? denilen yapay et bile bugün artık gerçektir. Yapay et bizler için birazdan fazla tuhaf kaçsa bile yeni kuşak özellikle bundan sonra ki dönemi tamamen düzenleyecek olan Z kuşağı tarafından tüm bu yeni gıda ve tarım ürünleri hayatın bir parçası olacak. Yapay et insanlara bugün korkunç bir futuristik olgu gibi gelsede küresel ısınma dahil olmak üzere birçok çevresel ve ekonomik sorunu da kademeli olarak azaltarak çözüme kavuşturacaktır. Yeni tanımlayamadığımız sorunlar ortaya çıkmayacak mıdır? Çıkacaktır. Hayvanları evcilleştirilip onları besin maddemiz haline getirdiğimiz dönemden itibaren peyderpey ortaya çıkan çevre, sağlık, mülkiyet gibi birçok sorun gibi. Bunlar nasıl insanlık hiç öngörmeden ortaya çıktıysa ve bir şekilde kalıcı veya palyatif olarak çözüldü ise yeni sorunlarda bu şekilde çözülecektir. Büyük baş hayvanların çoğalmasıyla giderek artan ve bugün büyük bir insanlık ve çevre tehditi haline gelen metan gazı salınımı, yapay etle beraber kademeli olarak azalacaktır. Tabi ki canlı hayvan Kartelleri buna tepki gösterecek farklı pozisyonlar almak isteyecekler ama gelişmenin önünde durmak hiç de kolay değildir. Dünün en büyük Petrol devleri bile bugün farklı enerji yatırımlarında pozisyon alıyorlar bunları da görmek gerekmektedir.
Tech beraberinde dijitalleşme ve yapay zekayı gündeme getirmektedir. Özellikle gıda da çok katı ve gelenekçi yapı olduğu gerçeği ortadadır. Tat konusu sanki bir tabudur. Halbuki insanlık yeni tatlara ve damak zevklerine yine bu yeni yüzyılda daha açıktır, hiç de katı değildir. Gıda üreticileri bu konu da biraz daha katıdır, pek esneklik göstermek istemezler, yapay zeka sanki onların dünyasında işlevsiz olacakmış gibi inanışa sahiptir. Ülker markasının bence yüzü ve önce Yönetim Kurulu Başkanı iken bugün kurul üyesi Murat Ülker, yapay zeka ve gıda sektörü ile ilgili şunları söylemektedir: "Yapay zeka uygulamalarındaki gelişmeler bizim gıda işimize spesifik değil. Bu alanı özellikle büyük veri kullanan teknoloji şirketleri değiştiriyor. Ama bu uygulamalar şu anda bile her şirketin iş yapış biçimini değiştiriyor. Daha da değiştireceğe benziyor. ... Biz yapay zeka yazılımı yapmak için yatırım gerçekleştirmeyi düşünmüyoruz, varolan teknolojileri kullanacağız. Bizim için en iyi strateji şimdilik bu. Ama Ülker Çükolatalı Gofretin tadı hep aynı kalacak". (Fast Company Dergisi Aralık '20-Ocak '21 Sayısı. Sayfa:12) Gerçekten örnek alınacak iyi bir iş insanı olan Sayın Ülker'in bu konu da doğru düşündüğünü söyleyebilseydim keşke. Yapay zekalar sentetik gıdalar (geleceğin gıdası) konusunda gıda firmalarının en büyük yardımcısı olacak, sentetik malzemelerle o göfretin tadı yapay zeka sayesinde kodlanacak ve klonlanacak, gofretin tadı hiç değişmezken sentetik çikolata üretip, tropikal ormanların daha çok kakao tarlasına dönmesi için ortadan kaldırılması engellenecek. Yeni bir tarım yapısına geçeceğiz, tahıl üretimi daha kaliteli ve daha verimli olabilecek. Bugün uygunsuz görülen, toprak ve iklim şartlarında tarım yapılabilecek. Su yönetimi daha doğru yapılabilecek ve susuz tarım gerçekleştirilebilecek. Bugün farklı amaçlar için kullanılan bir çok ileri teknoloji artık tarım içinde kullanılabilecek. Örnek olarak uzay boşluğunda dünyanın çevresinde dönen binlerce uydu garip korkular üzerinden birşeyleri takip edip, dinlemek, casusluk yapmak yerine, bugün sınırlı olarak hizmet verdikleri tarım için çok faydalı hizmetler verebilecektir. Bugün kadastro ve meteoroloji dışında hizmet vermeyen bu teknolojik aletler, tarım için araştırmalar artıkça yeni teknolojik teçhizatlarla toprağın analize varana kadar birçok tarımsal işlemde faydalı hizmetler verebilecektir.
Tüm tarım sektöründe (tarım, hayvancılık, balıkçılık, ormancılık vb.) dijitalleşme, günün moda kelimelerinden biri olup kalmamalıdır. Bir dönemin çok moda organik tarımı, sonra sürdürülebilirlik gibi. Bu yeni fırsatla en doğal ürünü yetiştirebileceğimiz gibi laboratuvarda en sağlıklı besini geliştirebileceğiz. Bu tech trenini kaçırmadığımızda ilaç sektöründen, hizmet sektörüne kadar bir çok yapıda da tarihsel olarak yine tarım üzerinden devrim nitelikle değişimler ortaya koyabileceğiz. Ülkenin endemik bitki örtüsünün analizi, bitkilerin farmakolojik olarak kullanımının artırılması, bitki çeşitliliğinin artırılması vb. bir çok duruma bu tech akımına ayak uydurmakla rahatça ulaşabileceğiz.
Bugün Türkiye'nin bütün kaynaklarıyla yönelmesi gereken en hayati sektör Tarım sektörüdür. Bu dönemin meşhur modası olan yerli/milli tarım için en elzem odaklanma konusudur. Belki sizlere bugün ters gelecek fakat Milli savunma sanayi hedefinden yüz kat, bin kat daha önemli bir konudur bu. MİLLİ TARIM TEKNOLOJİ ATILIMI projesi en hayati konudur. Bu ülkenin su politikasının ve su kullanım programlanmasının oluşturmasını sağlayacaktır. Toprağın rant değil üretim aracına dönmesine ve betonla yapay büyüme yerine üretimle sürdürülebilir büyümeye geçmemizi sağlayacaktır. Başta büyük sıkıntımız niteliksiz iş gücümüz bir alana kanalize edilebilecek, bunlar kademeli olarak nitelik kazandırılabilecektir, toprak reformu ve toprak planlaması yapılabilecektir. Türkiyenin en büyük zenginliği olan tabiat envanteri çıkarılabilecektir. Tarım teknolojileri sanayi, tarım alet ve makinaları sanayi, hayvancılık teknolojileri ve ekipmanları sanayi geliştirilebilecektir. Gıda, İlaç ve kimya sanayi geliştirilebilecektir. Doğal ürün tekstili geliştirilebilecek ve daha katma değeri yüksek yatırımlar yapılabilecektir. Tarım finansmanı ve sigortası konusunda yeni imkanlar ve fırsatlar ortaya çıkacaktır. Katma değeri yüksek tarım ürünlerinin ve gıda ürünlerinin üretimi artacaktır. Gübre sanayinden, başkaca bir çok sanayide büyük gelişmeler ve fırsatlar olacaktır.
Dijital çiftlikler, yapay zekadan her aşamada faydalanan üretim hatları ve geleceğin tarımı, hayvancılığı işin sonunda gıda sektörü, hepsi yepyeni bir yapıya bürünecektir. İnsanımızın bu bakir tech alanına yatırım yapması, gençlerin bilgi teknolojileri merkezli yenilikler üzerine çalışmaları yanında bu alanın özellikle ülkemiz için çok niş bir alan olduğunu fazlaca fırsat olduğunu unutmamaları gerektiğini hatırlatmak isterim.
Dijital hasatlar yapacağımız, tech food ve tech agro da öncü ülkelerden biri olacağımız günleri kaçırmamamız dileğiyle.